GIỮ VỮNG MỐI DÂY: NHỮNG NGƯỜI TRONG ẢNH

Từ trái sang phải: Trưởng ???, Trưởng Huỳnh Vân Diệp, Trưởng Phan Thanh Hy, Trưởng Trần Vân Lược, Trưởng??? và Hoàng Kim Châu

Trưởng Trần Văn Lược, cựu Tổng Ủy Viên Hướng Đạo Việt Nam đã lìa rừng hôm 6 tháng 12 - 2018. Người gửi tin đầu tiên cho tôi là Trưởng Trần Đình Phước ở San Jose, tiếp đó là tin từ nhiều nơi tới tấp gửi đến, trong đó có những Trưởng ngày xưa cùng sinh hoạt với tôi tại Đàlạt và Sàigòn. Việc đầu tiên là tôi gửi lời phân ưu đến với gia đình của Trưởng Trần Văn Lược, đồng thời tìm kiếm tài liệu nói về tiểu sử của Trưởng. Chuyện này không có gì khó khăn nên vài hôm sau tôi đã viết một bài điếu dưới hình thức là Thi Điếu. Bài thi điếu này được chuyển về trong nước cho gia đình của Trưởng. Tôi không biết ban tổ chức trong nước có đọc trong lễ tang hay không. Riêng tại California, một buổi lễ tưởng niệm Trưởng Trần Văn Lược do Gia Đình Bách Hợp Nam Cali và Tráng Đoàn Nguyễn Trãi đồng tổ chức và bài thi điếu đã đươc đọc trong buổi lễ này. Trưởng Đinh Hồng Phong là chủ lễ, Trưởng Lê Anh Dũng đọc bài thi điếu.

Khi vừa nghe tin Trưởng Bò Lém lìa rừng, tôi nghĩ ngay là mình đã có vài lần gặp Trưởng. Lần mò ký ức, tôi có thể ghi lại vài chuyện sau đây mà không sợ nhầm lẫn.

Tháng 10 năm 1964 tôi được tiếp xúc với Trưởng Trần Văn Lược lần đầu tiên tại Đàlạt, lúc Trưởng cùng phái đoàn của Bộ Tổng Ủy Viên đến thăm Hướng Đạo Lâm Viên. Tôi được biết lúc đó Bộ Tổng Ủy Viên có chủ trương đi thăm tất cả các đơn vị Hướng Đạo Việt Nam để tìm hiểu nhu cầu phát triển Phong trào tại các địa phương.

Sau khi tôi tham dự khóa Tùng Nguyên VIII (khóa Bạch Mã) tại trại trường Tùng Nguyên Đàlạt, được Bộ Tổng Ủy Viên chính thức bổ nhiệm tôi làm Thiếu trưởng Thiếu đoàn Lê Lợi. Trưởng Tổng Ủy viên Nguyễn Hữu Mưu là người ký giấy bổ nhiệm. Lúc bấy giờ Đạo Lâm Viên mới chỉ có các Thiếu đoàn Quang Trung, Lê Lợi, Thăng Long. Ngành Tráng thì có Tráng đoàn Đống Đa do anh Nguyễn Tuyên Thùy làm Tráng trưởng và tôi là tráng sinh. Ngành Ấu có Ấu đoàn Ngàn Thông do anh Nguyễn Đức Quang (Du Ca) làm Bầy trưởng và Ấu đoàn Lê Lai do anh Hà Thái Trường làm Bầy trưởng. Bên Nữ Hướng Đạo do các Trưởng Nông Kim Yến, Phan Thọ Lâm, Cao Thu Cúc hướng dẫn.

Nếu trí nhớ của tôi không đến nỗi tệ thì tôi còn nhớ chuyến viếng thăm của các Trưởng từ Bộ Tổng Ủy Viên, tôi được anh Đạo trưởng Lê Xuân Đằng đề cử để cùng tiếp đón phái đoàn có khoảng mười Trưởng. Trưởng đoàn là luật sư Phan Thanh Hy - Hội trưởng Hội Hướng Đạo Việt Nam. Cùng đi với Trưởng Phan Thanh Hy còn có các Trưởng Trần Văn Lược, Nguyễn Hữu Mưu, Huỳnh Văn Diệp, Đỗ Văn Ninh, Trần Trọng

Hôm đó là sáng chủ nhật, Đạo Lâm Viên tổ chức sinh hoạt trên Đồi Cù để đón các Trưởng. Đồi Cù là một trong những địa điểm Hướng Đạo Lâm Viên thường xử dụng để làm nơi họp hàng tuần, còn nếu cắm trại thì phải đi xa tới hai ba chục cây số, gần lắm cũng mười cây số' kể từ trung tâm Đàlạt vì chung quanh Đàlạt toàn là núi rừng thác suố'i...

Sau khi luật sư Phan Thanh Hy thăm hỏi và nói chuyện cùng các Trưởng và đoàn sinh Đạo Lâm Viên, các Trưởng khác cũng được giới thiệu để nói chuyện, khen ngợi và khích lệ các đoàn sinh từ Ấu cho đến Tráng sinh và các Trưởng. Riêng Trưởng Bò Lém Trần Văn Lược, tôi nhớ nụ cười rất cởi mở và nét mặt lúc nào cũng như đang cười tươi kèm theo vài câu chuyện dí dỏm, Trưởng là người lúc nào cũng rất quan tâm đến việc phát triển Phong Trào tại các tỉnh của Miền Nam, chẳng thế mà khi Trưởng công tác đến đâu là thành lập Hướng Đạo đến đó. Đó là những gì tôi còn nhớ được về chuyến thăm của Bộ Tổng Ủy Viên trong đó có Trưởng Bò Lém Trần Văn Lược.

Trưởng Huỳnh Văn Diệp cũng là một cựu Tổng Ủy Viên HĐVN là người có công lao rất lớn trong việc phát triển Phong Trào tại Miền Nam Việt Nam trước hiệp định Genève. Khi định cư tại Houston, tôi cùng các Trưởng Đỗ Phát Hai, Nguyễn Cao Bình, Lương Hoàng Nam. có đến thăm Trưởng và hàn huyên chuyện Hướng Đạo. Trưởng Diệp hy vọng sẽ dự trại họp bạn thế giới HĐVN Thẳng Tiến VII tại Houston nhưng tuổi già và bệnh nên Trưởng đã lìa rừng trước Thẳng Tiến VII. Tôi có viết một bài điếu văn để đọc tiễn đưa Trưởng trong tang lễ.

Tấm hình thứ hai tôi tìm được trong mớ hình cũ là tấm hình chụp trong ngày "Hội Về Nguồn" của Tráng đoàn Bạch Đằng tại trại họp bạn toàn quố'c Tự Lực tổ chức tại Dòng Đồng Công, Tam Bình, Gia Định vào dịp lễ Giáng Sinh năm 1974. Trong tấm hình này chụp được khi hai Trưởng Trần Văn Lược và Vũ Thanh Thông ghé thăm khu sinh hoạt của Tráng đoàn.

Tráng đoàn Bạch Đằng thành lập năm 1950 tại Hà Nội. Sau hiệp định Genève, một số Trưởng và Tráng sinh vào Miền Nam và đến năm 1960 thì Tráng đoàn Bạch Đằng tái hoạt động. Đó là một đơn vị Tráng có những sinh hoạt khởi sắc nhất tại thủ đô Sài gòn do Trưởng Trần Trung Du giữ vai trò Tráng trưởng. Những Tráng sinh thế hệ đầu tiên của Tráng đoàn là những nhân vật được nhiều người biết đến tại Miền Nam như các bác sĩ Phạm Biểu Tâm, bác sĩ Trần Ngọc Ninh, bác sĩ Trần Tiễn Huyến... các nhà văn như Đỗ Tiến Đức, Nhật Tiến...Tráng đoàn thu hút nhiều thành phần trí thức trẻ tại Sai gòn.

Trưởng Trần Vàn Lược (phải) và Vũ Thanh Thông (trái) trong bộ khàn đóng áo dài viếng thâm ngày "Hội Về Nguồn" của Tráng Đoàn Bạch Đằng tại trại họp bạn Tự Lực 1974

Trưởng Trần Trung Du có tên rừng là Hươu Nóng Tính. Không sai. Lần đầu tiên tôi gặp anh ở trại họp bạn toàn quốc Giữ Vững Suố'i Tiên 1970, khi đó tôi đưa Tráng đoàn Vượt Sóng từ Vũng Tàu về dự trại họp bạn. Bạch Đằng và Vượt Sóng đóng kề nhau và Trưởng Trần Trung Du đã nhờ tôi tổ chức một buổi họp mặt Tráng sinh sau ngày khai mạc trại. Buổi họp mặt rất thành công khiến Tráng đoàn Bạch Đằng càng thêm nổi tiếng.

Khi tôi được chuyển công tác về Sai gòn thì Trưởng Trần Trung Du hay tin nên đã liên lạc và đến thăm tôi tại nhà và từ đó tôi ghi danh sinh hoạt với Bạch Đằng. Lúc đầu tôi làm toán trưởng Toán Tây Kết, một thời gian ngắn sau được đề bạt giữ trách nhiệm tráng phó đặc trách sinh hoạt. Chẳng những thế, bề trên của tôi cũng được anh Hươu Nóng Tính "gà" cho vào sinh hoạt với các nữ tráng có tên Toán là Sông Hát.

Từ trái sang phái: Tráng Trưởng Trần Trung Du, các tráng phó: Nhật Tiến, Bùi Vân Đức, Hoàng Trung Kỳ, Hoàng Kim Châu và Trần Trọng Tháo

Sau tháng tư - 1975 tất cả các đơn vị Hướng Đạo ngưng hoạt động, trong đó có Tráng đoàn Bạch Đằng. Mãi đến năm 1988 mới có một cuộc họp mặt anh chị em Tráng sinh sau khi anh Trần Trung Du ở ngoài Bắc về. Buổi họp mặt tại nhà anh Hoàng Trung Ký. Ngoài anh em Bạch Đằng, có rất nhiều Trưởng và Tráng sinh nhiều nơi nghe được tin cũng kéo nhau đến dự. Buổi họp mặt chỉ kéo dài chưa đầy hai tiếng đồng hồ thì phải chia tay.

Tôi còn giữ được một số ảnh rất cũ bị hư mờ nhưng đối với tôi đó là những báu vật mà tôi mang theo bên mình, dù đã mất rất nhiều sau biến cố 30 tháng tư - 1975. Nếu có thì giờ, tôi sẽ tìm ra để viết về những người trong ảnh như để nhắc lại "một thời để nhớ".